Aanbieding

H. Afsluitende administratieve mutaties

H1. Verwerking hogere overhead tarieven
Het voorstel om overhead toe te rekenen aan de tarieven leidt tot een hoger voordelig effect ten opzichte van de Kadernota 2024, omdat de directe kosten, die als basis dienen voor de berekening van de toerekening hoger zijn dan waar bij de kadernota vanuit was gegaan. Er is meer toegerekend aan afvalstoffenheffing (€ 431.000), riolering (€ 195.000) en begraafrechten (€ 10.000).

H2. Verhoging afvalstoffenheffing maximaal 25%
Bij de kadernota was ervan uitgegaan dat het tarief voor afvalstoffenheffing met ca. 25% zou stijgen als gevolg van het effect van de toerekening van de overhead en de inflatie. Bij de berekening van de kostendekkendheid van het tarief zijn er ook andere ramingen van inkomsten en uitgaven, die worden geactualiseerd. Denk hierbij aan de kapitaallasten, inkomsten van afvalverwerking en extracomptabele onderdelen, zoals de uitgaven van straatreiniging en niet compensabele BTW. Bij 100% kostendekkendheid leiden deze mutaties tot een tariefsverhoging van 36%. Zoals afgesproken in de Kadernota 2024 verhogen wij voor 2024 het tarief met maximaal 25%. Dit betekent dat de kostendekkendheid voor de afvalstoffenheffing in 2024 92% bedraagt. Dit is mogelijk omdat wij voordelige effecten verwachten van het omgekeerd inzamelen en de ingebruikname van het afvalbrengstation. Volgend jaar beoordelen wij bij de kadernota en begroting opnieuw de tariefstelling.

H3. Overige en afronding ( inclusief overgang naar constante prijzen) 
Het effect wordt nu vooral veroorzaakt door de omzetting van de algemene uitkering van lopende prijzen naar constante prijzen. Door deze wijziging van methodiek is ook de stelpost loon en prijsstijging meerjarig geëlimineerd.  Er blijft op basis van de meicirculaire op deze stelpost alleen een bedrag over van € 375.000 voor aanvullende compensatie via subsidies voor maatschappelijke organisaties. 

I1. Versterken structureel weerstandsvermogen
De jaren 2026 en 2027 in deze begroting zijn nog niet structureel sluitend. Vooruitkijkend is het voor Stichtse Vecht van belang dat we nu al anticiperen op en wendbaar zijn om volgend jaar een structureel sluitende Begroting 2025 te presenteren. We werken deze periode stap voor stap toe naar een structureel sluitende begroting voor het jaar 2026 of 2029 in de Begroting 2026. Ook hier kiezen we voor een solide financieel beleid. Het blijft belangrijk om de ontwikkelingen nauwgezet te volgen en daarop te anticiperen. We staan nog voor een flinke uitdaging en die wordt steeds dringender. Maar doordat we nu al verantwoordelijkheid nemen, hebben we in de Kadernota 2024 al een groot deel van de verwachte tekorten gedekt. 

Onze begroting is gevoelig voor ontwikkelingen waar we zelf geen directe invloed op hebben, zoals schommelingen in het gemeentefonds en stijgende rente, met mogelijk nadelige effecten op ons structureel resultaat. Door een buffer aan te houden, voorkomen we dat we ongewenst ineens grote bezuinigingen moeten doorvoeren met grote nadelige maatschappelijke effecten. Het structurele weerstandsvermogen dient om in de begroting wendbaar te zijn voor deze structurele risico's en voorkomt dat maatschappelijke en operationele activiteiten onder druk komen te staan, indien zich een risicovolle ontwikkeling daadwerkelijk voordoet.

De stelpost achteruitgang algemene uitkering, die we al langer in onze begroting hebben, is een voorbeeld van een structurele buffer. Door een bedrag van € 15 per inwoner (€ 0,95 miljoen) aan te houden was Stichtse Vecht in staat om een eerste nadelige sprong in de algemene uitkering direct zelf op te kunnen vangen. Bij de programmabegroting 2023 hebben we het structureel weerstandsvermogen bijgesteld naar € 1,95 miljoen voor ontwikkelingen, zoals inflatie, rentestijgingen en het structurele effect van crisissituaties (opvang van vluchtelingen, energiecrisis). In de Kadernota 2024 is van deze buffer € 0,8 miljoen structureel ingezet om de gestegen energieprijzen op te vangen. Van het structureel weerstandsvermogen resteert momenteel € 1,15 miljoen.

Vanuit het programma ‘Een begroting van Stichtse Vecht gericht op de toekomst’ werken we aan het formuleren van strategisch financieel beleid. Om onze ambities en doelen te realiseren moeten we nadenken over hoe we wendbaar en weerbaar blijven en om kunnen gaan met grote financiële onzekerheden. Doel van het strategisch financieel meerjarenbeleid is om de sturing te versterken, tijdig te kunnen anticiperen op ontwikkelingen en heldere keuzes te maken. Een solide financiële positie betreft niet alleen een structureel sluitende begroting (baten en lasten in evenwicht) en voldoende incidenteel weerstandsvermogen. We denken na over interne kaderstelling voor meer kengetallen die relevant zijn voor een solide financiële positie. Wendbaarheid en weerbaarheid zijn belangrijke aandachtspunten voor het uit te werken strategisch financieel beleid. Hierbij werken we ook kaderstelling uit voor het aanhouden van structureel weerstandsvermogen, de methodiek waarmee we de gevoeligheid van onze begroting voor onzekerheden bepalen en de mate van risico acceptatie en gewenste omvang van de buffer die we willen aanhouden. In 2023 bieden we een raadsvoorstel over het strategisch financieel beleid aan de raad aan. Daarmee voeren we een solide financieel beleid en passen we niet willekeurig ieder jaar de methodiek en gewenste omvang van het structureel weerstandsvermogen aan. 

Uit een impact analyse blijkt dat en de mate waarin de begroting gevoelig is voor een aantal grote ‘structurele’ onzekerheden, nog los van de ravijnjaren 2026 en 2027. In 2024 bedraagt de mogelijke impact € 3,9 miljoen en dit loopt op tot € 6,6 miljoen in 2026. In de praktijk doen veelal niet alle risico’s zich tegelijkertijd voor, zodat een lagere buffer meestal volstaat om de risico’s die zich daadwerkelijk voordoen te kunnen opvangen. Vooruitlopend op het vast te stellen strategisch financieel beleid stellen we voor het structureel weerstandsvermogen in deze begroting aan te vullen tot een bedrag waarmee we in ieder geval het risico op overschrijding van de kosten TIM SV (tot de onderkant van de bandbreedte van dit risico) zelf met structureel weerstandsvermogen kunnen opvangen, zonder direct noodzakelijke bezuinigingen. Voor het deel van het risico boven de onderkant van de bandbreedte houden we incidenteel weerstandsvermogen aan. Daarmee kunnen we mogelijke frictiekosten van noodzakelijk bezuinigingen opvangen als dit risico zich daadwerkelijk voordoet.

Onderstaande tabel geeft de uitkomst van de impact analyse, het huidig beschikbaar structureel weerstandsvermogen en de voorgestelde aanvulling weer. 

Toelichting vijf structurele risico's

1. Teruggang algemene uitkering met 1%
De algemene uitkering kan de komende jaren dalen als gevolg van onderhoud van de huidige normeringssystematiek, het nadelige effect van de uitkering jeugd en het nadelig effect van de nieuwe financieringssystematiek vanaf 2026 (ravijnjaar). In het verleden is het risico berekent op € 15 per inwoner, dat leidde tot een vast bedrag van € 951.000. Wij hebben nu 1% van de algemene uitkering gehanteerd om de gevoeligheid te duiden. Dit is een actuelere becijfering van het risico, maar benadert nog steeds de vaste risico-inschatting van € 951.000.

2. Stijging van marktrente met 1%
Wij hebben, gezien de huidige renteontwikkelingen, het rentepercentage verhoogd van 2% bij de begroting 2023 naar 3 % bij de begroting 2024. Wij zien momenteel een risico dat de rente verder gaat stijgen, waardoor wij bij herfinanciering van bestaande leningen tegen een hoger percentage dan 3% moeten lenen. Het effect van de verhoging van 3% naar 4% hebben wij hier opgenomen. 

3. Jeugdzorg en Wmo (TIM SV) onderkant bandbreedte overschrijding
In de Kadernota 2024 is de ambitie opgenomen om de meerkosten voor contract TIM SV te beperken tot maximaal € 4 miljoen boven op de opdrachtwaarde van € 12,6 miljoen in 2024 en een dalende trend te realiseren naar 2027. Het uitgangspunt dat begin dit jaar is gekozen, in het belang van adequate zorg en kostenbeheersing, is ingezet op verdere transformatie. Om dit te kunnen realiseren wordt geanticipeerd op hogere kosten in 2023 met een bandbreedte van € 18,8 miljoen tot € 21,5 miljoen. In de Bestuursrapportage 2023 is gemeld dat ondanks de maatregelen het reëel blijft dat de kosten in 2023 op kunnen lopen binnen de aangegeven bandbreedte. Er is gezien de maatregelen in 2023, voor 2024 en verder nog geen onderbouwing van de meerjarige kostenontwikkeling. Bij de inschatting van het risico is het verschil tussen de opdrachtwaarde van € 16,6 miljoen en de onderkant van de bandbreedte van € 18,8 miljoen als risico meegenomen.

4. Gemeenschappelijke regeling met 1% prijsstijging
In de begroting van gemeenschappelijke regelingen wordt gerekend met een verhoging van de gemeentelijke bijdrage op basis van bij het opstellen bekende loon- en prijsstijgingen. Regelmatig leidt dit tot begrotingswijzigingen in het lopende jaar op basis van actuelere loon- en prijsontwikkeling. Wij hebben ook hier gerekend met 1% om de gevoeligheid uit te drukken.

5. Loon en prijscompensatie 1% niet doorrekening in belastingtarieven
Ook voor ons geldt dat de loon- en prijsontwikkeling hoger blijkt dan dat wij vooraf hebben ingeschat. Wij berekenen dit normaliter achteraf niet door in onze belastingtarieven. Wij hebben ook hier gerekend met 1% om de gevoeligheid uit te drukken.

Incidenteel weerstandsvermogen
De algemene reserve bestaat op grond van de beleidsnotitie 'algemene reserve' uit drie lagen. De middelen uit schijf 1 kunnen we inzetten om de geïnventariseerde risico’s op te vangen. De middelen uit schijf 2 kunnen we inzetten om calamiteiten, tegenvallers op taakstellingen en negatieve rekeningsaldi op te vangen. De middelen uit schijf 3 kunnen we inzetten voor actieve (beleids)keuzes. Het gaat hierbij om incidentele middelen.

In de paragraaf weerstandsvermogen zijn de bedragen bij de weerstandsratio's toegelicht. De minimale hoogte (schijf 1) van de algemene reserve is € 11,9 miljoen. Wij streven naar een ratio tussen 1,4 en 2,0 om onvoorziene incidentele calamiteiten op te kunnen vangen. De algemene reserve is aanzienlijk afgenomen door de onttrekking van € 2,4 miljoen bij de Kadernota 2024. De stand van de algemene reserve eind 2024 bedraagt € 13,6 miljoen. Dit zijn de vrij beschikbare middelen om de risico's op te vangen. De weerstandsratio komt hiermee op 1,6 en komt daarmee boven de minimale weerstandsratio van 1,4.  

De vrij beschikbare middelen in de algemene reserve op basis van de verwachting bij de Bestuursrapportage 2023 is € 12,7 miljoen. Hierin is rekening gehouden met een nadelig resultaat over 2023 van € 0,9 miljoen. 

Indexeringen vanaf 2024

Prijsindex materiële budgetten 
De prijsgevoelige budgetten 2024 en volgende jaren zijn, waar van toepassing, verhoogd met het algemene indexcijfer van 3,9%. Dit is een gemiddeld indexcijfer, waarin geen verschil wordt gemaakt tussen de soorten uitgaven. Het indexcijfer is gebaseerd op de CPB-ramingen die zijn opgenomen in de Meicirculaire 2023 van het Gemeentefonds. Dit is een actualisatie ten opzichte van het voorlopige indexcijfer van 2%, dat is gehanteerd bij de Kadernota 2024.  

In 2022 en 2023 was er sprake van hoge prijsstijgingen. Bij het opstellen van de Begroting 2023 zijn de prijsgevoelige budgetten 2023, waar van toepassing, verhoogd met het algemene indexcijfer van 3,1%. De prijsgevoelige budgetten zijn in 2022 niet geïndexeerd. Bij de kadernota verwachtten we een prijsstijging in 2023 (inclusief effect uit 2022) van 9%. We hebben deze inschatting bij de begroting overgenomen. In de begroting 2024 zijn de prijsgevoelige budgetten daarom geïndexeerd met 5,9% (= 9% min 3,1%). De totale prijsindexatie voor 2024 komt daarmee op 9,8% (3,9% en 5,9%). 

Voor de energielasten hebben we op grond van de aanbesteding van het energiecontract rekening gehouden met een stijging van de energielasten van € 1,2 miljoen voor 2024 en € 1 miljoen voor 2025. Voor 2026 en verder is rekening gehouden met een stijging van structureel € 0,8 miljoen ten opzichte van 2022, het laatste jaar van de vorige overeenkomst.

Loonsom
De hoogte van de loonsom in geld (€) wordt bepaald door de toegestane formatie per functie te vermenigvuldigen met de werkgeverslasten, op basis van het schaalmaximum en de meest actuele CAO.

Bij het opstellen van de Begroting 2024 is de CAO vanaf 2024 nog niet bekend. In de Kadernota 2024 is rekening gehouden met een voorlopige indexering met 2%; deze is op basis van de meicirculaire 2023 aangepast naar 5,2%. De indexatie 2024 wordt op grond van een nog af te sluiten CAO 2024 bijgesteld. 

Voor 2023 was in de Begroting 2023 met een voorlopige indexatie verwerkt van 2%. Recent is de CAO voor 2023 afgesloten met een looptijd tot en met 31 december 2023. De lonen stijgen op grond van deze CAO met 9% gemiddeld. In de Kadernota 2024 is rekening gehouden met een extra stijging van de lonen in 2023 van 7% (= 9% min 2%). De inhaalinflatie uit de kadernota voor 2023 is aangepast voor de loonindexatie in 2023 in verband met voordelige effect (3%) van de pensioenpremie (zie Bestuursrapportage 2023). De stijging van de lonen is daardoor per saldo 6% in plaats van 9%. Er was al 2% verwerkt, dus resteert een inhaalinflatie van 4%. Op grond van de meicirculaire is de verwachte indexatie voor 2024 5,2%. De berekening leidt tot een indexatie van 9,2% in 2024. Dit percentage is voor de lonen in de begroting 2024 verwerkt.

De verdeling van de salarislasten naar de taakvelden heeft zoveel mogelijk overeenkomstig de verdeling bij de begroting van 2023 plaatsgevonden. De verdeling zal bij de Bestuursrapportage 2024 worden geactualiseerd. 

Voor de uitvoering van onze taak beschouwen en benutten we de loonsom, zoals vermeld in de paragraaf Bedrijfsvoering, als één geheel. Voor het beoordelen van de begrotingsrechtmatigheid bij de jaarrekening worden afwijkingen ten opzichte van de begroting niet beoordeeld per programma of taakveld, maar op het totale budget voor personeel en inhuur ten laste van de loonsom van de gemeentebegroting. Inhuur ten laste van de loonsom is inhuur voor vervanging en ziekte. Andere inhuur is inhuur buiten de loonsom en moet worden opgevangen binnen de exploitatiebudgetten.

Rente
De rente is gebaseerd op de werkelijke leningsovereenkomsten. Daarnaast is door de huidige renteontwikkelingen het rentepercentage, waarmee in de liquiditeitenplanning wordt gerekend voor nieuw af te sluiten overeenkomsten, verhoogd van 2% in de begroting 2023 naar 3% in de begroting 2024. 
De omslagrente voor de kapitaallasten is bij het opstellen van de begroting herrekend, rekening houdend met de maximaal toegestane bandbreedte volgens de verslaggevingsvoorschriften (Besluit Begroting en Verantwoording). De omslagrente is verhoogd van 0,5% in de begroting 2023 naar 1,0% in de begroting 2024.

Investeringskredieten
Het uitgangspunt is dat de kredieten zijn opgenomen voor het prijspeil van 2024. De afschrijving van activa start in het jaar nà gereedkomen van het actief. Aan activa wordt omslagrente toegerekend. Ook de rentetoerekening start in het jaar nà gereedkomen van het actief. Rente en afschrijving vormen samen de kapitaallasten.

Bij de Kadernota 2024 is besloten om loonkosten toe te rekenen aan investeringen in Grond-, weg en waterbouw projecten en groot onderhoud projecten.
De huidige inflatieontwikkeling, zoals hogere grondstofprijzen, vervoerskosten en personele schaarste maken dat prijzen hard stijgen en investeringsramingen mogelijk moeten worden bijgesteld. De lijn is om dergelijke bijstellingen bij de P&C-cyclus te melden en aan te passen.

Indexering belastingen, heffingen en overige inkomsten
De belastingen zijn overeenkomstig de besluitvorming bij de kadernota verhoogd met 9%. Het betreft hier onroerendzaakbelasting (OZB), roerende zaakbelasting (RZB), forensenbelasting, precariobelasting en hondenbelasting.
De opbrengst toeristenbelasting wordt verdubbeld. In de kadernota is een verhoging gesteld van € 1,70 per overnachting naar € 3,40 per overnachting. Deze tot nu toe gehanteerde methodiek betekent dat meerdere personen, bijvoorbeeld een gezin van 5 personen, die een relatief goedkope accommodatie bezoeken een veel hoger percentage toeristenbelasting betalen dan 1 of 2 personen die een relatief dure hotelovernachting boeken. Onderzocht wordt hoe hierin een beter evenwicht gevonden kan worden door te differentiëren. Een voorstel voor differentiatie wordt voorbereid voor de eind dit jaar vast te stellen belastingverordeningen 2024. Daarnaast wordt gekeken hoe volledig we zijn in de inning en of daar mogelijkheden liggen voor een verbreding van de grondslag om een tarief minder te kunnen laten stijgen.

De heffingen voor riolering, afvalstoffen, begraven en omgevingsvergunning worden berekend op basis van 100% kostendekking. Bij de kadernota is besloten om overhead (14,4%) toe te rekenen aan de tarieven. In de begroting 2024 wordt voorgesteld om de tarieven van afvalstoffenheffing maximaal met 25% te verhogen (kostendekkendheid 92%).

De overige inkomsten zijn verhoogd met 9,8% overeenkomstig de prijsstijging van de materiele budgetten.

De tarieven en belastingen zijn terug te vinden in de paragraaf lokale heffingen.

Meerjarenperspectief 
De baten en lasten in het meerjarenperspectief presenteren we op basis van constante prijzen met prijspeil 2024.

Notities financieel beleid
De P&C documenten worden opgesteld met inachtneming van de door de raad vastgestelde financiële beleidsdocumenten. Deze documenten zijn:

• Financiële verordening (raad 6 juli 2021)
• Nota reserves en voorzieningen (raad 6 juli 2021).
• Nota waardering en afschrijving vaste activa (raad 6 juli 2021).
• Beleidsnotitie algemene reserve (raad 29 september 2020).

Verbonden partijen en subsidies
Verbonden partijen
De verbonden partijen dienen jaarlijks de begroting in bij de gemeenten ter goedkeuring. De goedgekeurde begroting wordt verwerkt in de gemeentelijke begroting en beschreven in een aparte (verplichte) paragraaf.

Subsidies
De toe te kennen subsidiebedragen voor 2024 moeten nog worden vastgesteld en worden na vaststelling online gepubliceerd op de website.