Paragrafen

In deze paragraaf beschrijven wij onze beleidsvoornemens in 2023 voor de lokale heffingen en de leges. Ook beschrijven we de lokale belastingdruk en het gemeentelijk kwijtscheldingsbeleid. Meer detailinformatie is te vinden in de diverse belastingverordeningen die 20 december 2022 door de raad zijn vastgesteld.

We onderscheiden de volgende heffingen:

1. Retributies

Met retributies kan de gemeente (een deel van) de kosten van de dienstverlening verhalen op de aanvrager die om de dienstverlening vraagt. Retributies zijn leges, gelden of heffingen. Deze zijn niet wettelijk voorgeschreven. Retributies zijn gerelateerd aan een direct aanwijsbare tegenprestatie van de gemeente. Deze mogen maximaal kostendekkend zijn.

Onze gemeente heft de volgende retributies:
• Afvalstoffenheffing                         • Marktgelden
• Rioolheffing                                         • Lijkbezorgingsrechten
• Kadegelden                                         • Overige leges en rechten

2. Belastingen
Belastingen zijn heffingen waarvan de opbrengst bestedingsvrij is. Met de ongebonden heffingen, een algemeen dekkingsmiddel, is de gemeente beperkt in het aantal belastingen dat ze mag heffen. Deze zijn limitatief genoemd in de artikelen 216 tot en met 228 van de Gemeentewet. De gemeente is, rekening houdend met de landelijke monitoring op de stijging van de onroerendezaakbelasting (OZB) en de inkomstenmaatstaf in het Gemeentefonds, vrij in de vaststelling van de hoogte van het tarief. Het OZB-tarief van gemeente Stichtse Vecht is hoger dan het landelijk gemiddelde. Het valt daarmee in de landelijk voorgeschreven categorie 'meest risicovol' voor dit kengetal. Dit betekent dat Stichtse Vecht minder ruimte heeft om de OZB-inkomsten te verhogen, dan gemeenten met een tarief dat lager ligt dan het landelijk gemiddelde. 

Onze gemeente heft de volgende belastingen:
• Onroerendezaakbelasting               • Precariobelasting
• Roerendezaakbelasting                     • Toeristenbelasting
• Hondenbelasting                                   • Forensenbelasting
• Parkeerbelasting

Kwijtschelding
Inwoners kunnen kwijtschelding krijgen voor hun belastingaanslagen als sprake is van het geheel of gedeeltelijk ontbreken van draagkracht. Hiervoor geldt de 100% kwijtscheldingsnorm (= bijstandsnorm). Ook kleine ondernemers kunnen kwijtschelding krijgen, maar alleen voor de belastingaanslagen die zij als privépersoon ontvangen. Bedrijven komen niet in aanmerking voor kwijtschelding.
Kwijtschelding is mogelijk voor de OZB-woningen in eigendom, afvalstoffenheffing, rioolheffing en hondenbelasting. De basis voor het kwijtscheldingsbeleid is de Uitvoeringsregeling Invorderingswet 1990.
Als van tevoren duidelijk is dat kwijtschelding wordt verleend, wordt overgegaan tot automatische kwijtschelding.

Oninbaar
In de ramingen van de opbrengsten van riool-, afval- en onroerendezaakbelastingen houden we er rekening mee dat een deel van de opgelegde vorderingen oninbaar zijn. Een vordering is oninbaar wanneer een belastingschuldige wel moet betalen, maar invordering op de gebruikelijke manier in de praktijk niet (meer) mogelijk is. Bijvoorbeeld voor wanneer de belastingschuldige failliet is gegaan of de belastingschuldige vertrokken is, zonder dat de nieuwe verblijfplaats bij de invorderingsambtenaar bekend is.

Beleidsvoornemens
Voor het begrotingsjaar 2023 zijn de volgende specifieke beleidsvoornemens vastgesteld:

• De ontwikkeling van de rioolheffingen volgt de kostenontwikkeling van de gemeentelijke 
  rioleringsactiviteiten. De programmering van deze activiteiten is  vastgelegd in het 
  gemeentelijk rioleringplan (GRP) 2022-2026
• Leges en heffingen mogen maximaal kostendekkend zijn
• Waar mogelijk is het inflatiepercentage van 3,1% toegepast in de berekeningen.

Afvalstoffenheffing
Wij hebben de wettelijke plicht om zorg te dragen voor het inzamelen van huishoudelijke afvalstoffen. Wij brengen afvalstoffenheffing in rekening aan de gebruiker van een perceel voor de verwijdering en verwerking van huishoudelijk afval. De afvalstoffenheffing is volledig kostendekkend. De programmering van deze activiteiten is vastgelegd in het Grondstoffenplan 2016 - 2022. 

Rioolheffing
Alle eigenaren van een perceel dat is aangesloten op het gemeentelijk rioleringsstelsel betalen een vast bedrag aan rioolheffing. De opbrengst van de rioolheffing wordt gebruikt om invulling te geven aan de volgende gemeentelijke zorgplichten en taken:

• een veilige inzameling en transport van afvalwater naar de zuivering. Zonder risico’s voor bewoners of het milieu (zorgplicht afvalwater);
• het zodanig opvangen en verwerken van hemelwater (regenwater) dat wateroverlast wordt voorkomen (zorgplicht hemelwater);
• het voorkomen en verminderen van structurele grondwateroverlast door te hoge grondwaterstanden in de openbare ruimte (zorgplicht grondwater);
• het samen met de waterschappen realiseren van veilig, gezond en aantrekkelijk oppervlaktewater waarlangs het goed wonen, werken en recreëren is.

Beleidsvoornemens
Voor het begrotingsjaar 2023 is het volgende specifieke beleidsvoornemen geformuleerd:

• Wij kiezen ervoor de gemeentelijke belastingen te verhogen met het inflatiepercentage van 3,1%.

De lokale belastingdruk is in 2023 ten opzichte van 2022 iets toegenomen. Deze toename is vooral gelegen in de tariefaanpassingen voor de inflatie 3,1%. Hieronder de analyse:

Bij de uitvoering van haar taken heeft gemeente Stichtse Vecht te maken met risico’s en ontwikkelingen die financiële gevolgen kunnen hebben. Het is daarom van belang dat we beschikken over een buffer om deze gevolgen, als ze zich voordoen, op te kunnen vangen. In de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing gaan we in op de mate waarin de gemeente in staat is om met de beschikbare middelen de financiële gevolgen van geïdentificeerde risico’s op te vangen. Dat bepaalt het weerstandsvermogen van de gemeente. Aandacht voor het weerstandsvermogen voorkomt dat grote risico’s leiden tot het bijstellen van de uitvoering van programma's of dwingen tot bezuinigingen. Het weerstandsvermogen is daarmee een graadmeter voor de financiële positie van de gemeente.

Naast het weerstandsvermogen kent de gemeente ook andere indicatoren die een beeld geven voor de financiële positie. Bijvoorbeeld cijfers over solvabiliteit, netto schuldquote en structurele exploitatieruimte. Deze kengetallen geven de gevoeligheid van de financiële positie voor financiële ontwikkelingen aan. Het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) schrijft voor om informatie over de financiële kengetallen op te nemen in de cyclusdocumenten. Omdat dit voor alle gemeenten geldt, maakt dit ook het vergelijken van gemeenten onderling mogelijk.

De uitgangspunten voor het weerstandsvermogen zijn beschreven in de nota 'risicomanagementbeleid Stichtse Vecht', de herziene nota 'risicomanagementbeleid' en de beleidsnotitie 'Algemene reserve'. In het risicomanagementbeleid wordt een risico omschreven als ‘een onzekere gebeurtenis die een effect kan hebben op het behalen van de doelstellingen van de gemeente’. Risicomanagement is geen afzonderlijke activiteit, maar maakt deel uit van de (management)processen. 

Om inzicht te krijgen in de gemeentelijke risico's, inventariseren wij deze periodiek. Daarnaast passen we mogelijke beheersmaatregelen toe om de mogelijke gevolgen van risico's te verkleinen. De geïnventariseerde risico’s worden twee keer per jaar geactualiseerd: bij de begroting en bij de jaarrekening. Dit geldt niet voor de risico's die samenhangen met grondexploitaties, die worden jaarlijks bij de jaarrekening geactualiseerd. De actualisatie van de risico’s bij de jaarrekening vond plaats met het laatst vastgestelde risicoprofiel uit de Begroting 2024 als uitgangspunt. Op basis van de actualisatie is vervolgens het benodigde weerstandsvermogen bepaald.

Het weerstandsvermogen is de mate waarin de gemeente in staat is middelen vrij te maken om substantiële tegenvallers op te vangen, zonder dat dit gevolgen heeft voor het bestaande beleid. Het weerstandsvermogen bestaat uit twee onderdelen: de risico’s en de weerstandscapaciteit.

In de beleidsnotitie Algemene reserve is vastgelegd dat het beschikbare weerstandsvermogen wordt gevormd door de algemene reserve (AR). De algemene reserve is opgebouwd uit 3 schijven:

•    Schijf 1: de minimale omvang van het weerstandsvermogen voor het opvangen van geïnventariseerde risico’s.

•    Schijf 2: het deel van de AR dat bestemd is voor het opvangen van bijvoorbeeld calamiteiten of een negatief rekeningsaldo.

•    Schijf 3: de vrije ruimte in de AR wanneer de AR hoger is dan de door de raad vastgestelde maximum weerstandscapaciteit.

 
Als normratio voor het weerstandsvermogen (de verhouding tussen de beschikbare en benodigde weerstandscapaciteit) heeft de raad een streefnorm tussen de 1,4 en 2 (ruim voldoende) bepaald. 

Bij de actualisatie voor de jaarrekening zijn zoals aangegeven ook de grondexploitaties meegenomen. Voor de risico’s die samenhangen met grondexploitaties kent de gemeente een ander beleid. De gemeente beschikt daarvoor in eerste instantie over de algemene reserve grondexploitaties als buffer, pas daarna wordt de gemeentebrede algemene reserve aangesproken. Voor de risico’s uit grondexploitaties laten wij jaarlijks een externe risicoanalyse uitvoeren om de ontwikkeling van de risico's te volgen. Uit deze analyse blijkt dat de gesignaleerde risico’s maximaal € 1,95 miljoen bedragen. In de grondexploitaties is ter dekking van risico’s al een bedrag van € 0,98 miljoen aan onvoorzien opgenomen. Er rest dus een risicoreservering van € 0,97 miljoen . Het risicodeel van de algemene reserve grondexploitaties voorziet voor € 0,2 miljoen in de benodigde risicoafdekking. Het resterende bedrag van  € 0,77 miljoen nemen we als risico mee in de bepaling van het benodigde weerstandsvermogen. De hoofdlijnen voor de risico’s binnen de grondexploitaties zijn opgenomen in de paragraaf Grondbeleid.

Naast het actualiseren van de risico's, blikken we in de jaarrekening ook kort terug op de in de Begroting 2023 benoemde risico’s uit de grootste risicogebieden. Het gaat om de volgende risico’s: 

1. Gemeentebrede risico’s / bedrijfsvoeringrisico’s
In de bedrijfsvoering heeft de gemeente te maken met organisatorische, financiële en technische risico’s. De drie grootste geïnventariseerde risico’s op dit onderdeel zijn:

Het niet (blijvend) kunnen waarborgen van de continuïteit van dienstverlening
In 2023 is er nog steeds sprake van kwetsbaarheid in de continuïteit van de organisatie door een disbalans in de capaciteit en ons ambitieniveau. Om de gevolgen voor de dienstverlening van de organisatie te beperken is gebruikgemaakt van inhuur. Voor de overige genomen maatregelen om dit risico terug te brengen verwijzen we naar de paragraaf Bedrijfsvoering, met onder andere een terugblik op ziekteverzuim en inhuur.  

Aansprakelijkstelling / ingebrekestelling door inwoners, instellingen of bedrijven
Voor veel situaties is de gemeente verzekerd. In de volgende gevallen is er een bedrag in de risico-inventarisatie opgenomen: onvoorziene situaties, situaties waarvoor we niet of deels verzekerd zijn en/of extra kosten maken wanneer een juridische procedure wordt gestart.

Het risico op gijzeling van informatie of systemen / cybercrime

Om het risico op  digitale dreigingen (zoals hacks of ransomware) te beperken treft de gemeente technische en organisatorische maatregelen. Stichtse Vecht volgt daarbij onder meer de richtlijnen van de overheid. Daarnaast implementeren we in 2024 Siem Soc (Security information & event management, security operations center). Dit systeem bewaakt de IT-omgeving pro-actief. Verder voeren wij jaarlijks penetratie- en uitwijktesten uit. Aanvullend ontwikkelen we op basis van (mogelijke) bevindingen een roadmap.  Er zijn in 2023 geen incidenten die invloed hebben op de dienstverlening.

2. Sociaal
Binnen het programma 'Sociaal' is sprake van financiële en politiek-bestuurlijke risico’s. Denk hierbij aan imagorisico’s, bijvoorbeeld een zorgvoorziening zonder gewenst effect of gemeentelijke ambities die niet haalbaar blijken (bijvoorbeeld door het ontbreken van genoeg sturingsmogelijkheden op gemeentelijk niveau). De drie grootste geïnventariseerde risico’s in de begroting 2023:

Toename beroep op gemeentelijke Wmo-voorzieningen
Gemeenten zijn verantwoordelijk voor een belangrijk deel van de ondersteuning bij mensen thuis. Het doel hiervan is om inwoners zo lang mogelijk thuis te kunnen laten wonen en te laten deel nemen aan de maatschappij.  De toenemende vergrijzing en het zo lang mogelijk thuis blijven wonen maakt dat er een groter beroep op (Wmo-)voorzieningen wordt gedaan.  Met name dure woningaanpassingen kunnen een zware druk op het budget leggen. Deze factoren geven een financiële druk op de beschikbare 'open einde'-budgetten. De begroting is hier vanaf 2023 op aangepast.
 
In december 2023 is door de raad het Wmo-transformatieplan vastgesteld, met daarin een scala aan beheersmaatregelen. De eerste effecten hiervan worden in de loop van 2024 zichtbaar.  We sturen daarbij op het versterken van -en aanspreken op- de eigen verantwoordelijkheid en de eigen kracht van mensen. Tegelijkertijd geven we de aanbieders meer ruimte om te doen wat nodig is. Daarnaast kijken we met onder andere de uitwerking van de woonzorgvisie en de aanbesteding van voorzieningen hoe we het gebruik van de Wmo waar mogelijk kunnen voorkomen of anders kunnen organiseren. Daarin werken we nauw samen met het voorveld.

Ontwikkeling bijstandsaantallen (conjunctuur) en/of bijstelling van het macrobudget BUIG 
Bijstand is een openeinderegeling. Dit kan een overschrijding van de budgetten tot gevolg hebben. Een toename van het beroep op bijstand leidt tot hogere uitkeringslasten. Gemeenten ontvangen van het Rijk een budget voor het betalen van bijstandsuitkeringen. Ook aanpassing van het landelijk macrobudget van deze bijstandsuitkeringen kan leiden tot hogere of lagere uitgaven ten opzichte van de in de begroting geraamde uitkering. 
Vanwege de krapte op de arbeidsmarkt is het aantal bijstandsaanvragen niet toegenomen. Dit geldt ook voor de mogelijke effecten van corona in 2023, die bij het opstellen van de begroting 2023 nog onzeker waren . Ook corona had in 2023 geen invloed op het aantal bijstandsaanvragen. Wel zijn de uitkeringslasten licht hoger dan geraamd door verhoging van de uitkeringen als gevolg van inflatie. Daar tegenover staat een hogere dan geraamde bijdrage van het Rijk (BUIG), waardoor per saldo sprake is van een geringe afwijking.

Toename beroep op en stijging kosten jeugdhulp
Het risico voor de toename in kosten voor jeugdhulp heeft zich in 2023 voorgedaan. In programma 4 'Sociaal' in het onderdeel 'Wat hebben wij daarvoor gedaan in 2023', is bij de beschrijving van de mijlpalen van TIM Stichtse Vecht een toelichting opgenomen hoe er op dit risico wordt gestuurd. 

3. Fysiek
Binnen het programma 'Fysiek' is sprake van risico’s die samenhangen met projecten, klimaatverandering en techniek. Bij het opstellen van de Begroting 2023 waren de 3 grootste risico’s binnen dit domein:

Achterstand onderhoud fysiek domein (asfalt, elementenverharding en bermen) 
Door gebrek aan capaciteit en anderzijds het ontbreken van beheerplannen voor een aantal taakgebieden in het fysiek domein, is achterstand in onderhoud in de openbare ruimte ontstaan.  In 2020 zijn de wegen geïnspecteerd. Deze inspectie vormde de basis voor het Beheerplan wegen 2021-2025. In 2023 is een nieuwe inspectie uitgevoerd welke leidt tot een gewijzigde langjarige planning. Uit deze inspectie is gebleken dat de onderhoudsachterstand over het algemeen iets kleiner geworden is:  de kwaliteit van asfaltverharding is nagenoeg gelijk gebleven, de kwaliteit van elementenverharding is sterk verbeterd echter is de onderhoudsachterstand nog steeds te hoog (onderhoudsachterstand van 19% naar 16%).  
Verder is het areaal en status van de oeverbescherming geïnspecteerd, op basis waarvan een beheerplan is opgesteld. Mogelijk is er tot na afronding daarvan sprake van risicovolle situaties bij wegen langs het water.

Kunstwerken (m.n. bruggen) tijdelijk niet of onvoldoende te gebruiken
Het tijdelijk niet of onvoldoende kunnen gebruiken van kunstwerken beperkt de doorstroming en mogelijk zijn kernen niet of beperkt bereikbaar. Als beheersmaatregel is het beheerbeleidsplan civiele kunstwerken 2021-2025 opgesteld. Het plan is in maart 2021 vastgesteld door de raad. In het verlengde hiervan kunnen onderhoudscontracten aanbesteed worden. Momenteel vindt de voorbereiding daarvoor plaats.  De verwachting is dat de aanbestedingen in het 3e kwartaal 2024 op de markt komen en in het 4e kwartaal tot gunning kan worden overgegaan. In 2023 zijn de beschoeiingen geïnspecteerd. 

Gebiedsontwikkeling Bisonspoor 
Ten aanzien van het project gaven wij bij de begroting 2023 aan een financieel risico te zien omdat in het verleden uitgaven van de reconstructie van de Safariweg meegenomen waren in het project. Het gevolg hiervan was een tekort voor de aanleg van de openbare ruimte binnen het project.  Bij de bestuursrapportage 2023 is het tekort door uw raad vastgesteld en is het project Bisonspoor gesloten.

De gemeente heeft voor de jaarrekening 2023 de risico-inventarisatie geactualiseerd. De basis daarvoor vormde de meest recente risico-inventarisatie: de begroting 2024. Met de geactualiseerde inventarisatie is het benodigde weerstandsvermogen bepaald. Uit de risico-inventarisatie volgen voor de jaarrekening 2023 in totaal 45 risico’s. Deze risico’s kennen een ingeschat financieel gevolg van  € 23,25 miljoen . Met behulp van het risicomanagementsysteem Naris is het risicoprofiel bij het opstellen van de jaarrekening 2023 bepaald op € 7,35 miljoen. 

Op de geïnventariseerde risico’s voeren we een risicosimulatie uit. Deze simulatie vindt plaats omdat het reserveren van het maximale bedrag van  € 23,25 miljoen niet realistisch is: de risico’s treden immers niet allemaal tegelijkertijd en in hun maximale omvang op. Deze simulatie laat zien dat we voor 90% zeker de risico’s kunnen opvangen met een bedrag van  € 7,35 miljoen: de benodigde weerstandscapaciteit.

De beschikbare weerstandscapaciteit wordt gevormd door de algemene reserve (AR). In de beleidsnotitie 'Algemene reserve' is aangegeven dat de AR 3 schijven kent, die bepalen hoe de beschikbare middelen uit de AR ingezet kunnen worden. De middelen uit schijf 1 zijn bestemd voor het opvangen van de geïnventariseerde risico’s. De middelen uit schijf 2 kunnen we inzetten om calamiteiten, tegenvallers op taakstellingen en negatieve rekeningsaldi op te vangen. De middelen uit schijf 3 kunnen worden ingezet voor actieve (beleids)keuzes. De schijven 1 en 2 samen vormen de weerstandscapaciteit van de gemeente. De door de raad vastgestelde ratio weerstandsvermogen (1,4 - 2,0) bepaalt de bandbreedte voor de weerstandscapaciteit. Op basis van de benodigde weerstandscapaciteit van  € 7,35 miljoen geeft dit het volgende beeld:

In onderstaande tabel zijn de geïnventariseerde gekwantificeerde risico's per programma weergegeven. De kolom ‘invloed’ geeft de impact van een risico op de benodigde weerstandscapaciteit weer (o.b.v. simulatie). In onderstaande tabel staat VP voor verbonden partijen en KWP  voor Kockengen waterproof.

Voor het in stand houden en op kwaliteit houden van kapitaalgoederen zijn langlopende investeringen en onderhoudsplannen nodig. Dit doen we door de toepassing van Assetmanagement. Assets zijn de kapitaalgoederen in de openbare ruimte, ofwel de objecten groen, wegen, civiele kunstwerken etc. Assetmanagement is een systematische en gecoördineerde manier van beheren. Het gaat hierbij vooral om de optimalisatie van de prestaties, de risico's en de kosten van de kapitaalgoederen in relatie tot de gemeentelijke doelstellingen. We richten ons op het beheer over de gehele levensduur en kijken verder dan wat goed is voor de objecten zelf. We kijken naar wat goed is voor de organisatie en nog belangrijker, wat goed is voor inwoner: de gebruiker.
Deze paragraaf bevat een toelichting op het beleidskader en de financiën van de volgende kapitaalgoederen:

• Wegen
• Civiele constructies
• Openbare verlichting
• Water en riolering
• Groen
• Speelterreinen
• Gebouwen

Voor deze kapitaalgoederen zijn onderhoudsplannen aanwezig, met daarin beschreven de gewenste kwaliteitsniveaus. Hieronder wordt getoond wat de looptijd daarvan is en wat de status is van het onderhoud. In onderstaande tabel is zichtbaar dat het onderhoudsplan voor de speelterreinen moet worden geactualiseerd. Verder is er sprake van achterlopen op regulier onderhoud bij 5 kapitaalgoederen. In 2023 zijn er voorbereidingen getroffen  om dit in te lopen in 2024 en verder.

Beleidskader

Op grond van de Wegenwet hebben wij de zorgplicht om onze wegen goed en verantwoord te beheren. Hieronder vallen de zorgplicht asfalt, elementen en half-verhardingen. In 2020 zijn de wegen opnieuw geïnspecteerd. Deze inspectie vormt de basis voor het door de raad in juli 2021 vastgestelde beheerplan 'Wegen 2021-2025'. We vertalen het wegenbeheerplan naar concrete uitvoeringsmaatregelen.

Financiën

In het meerjareninvesteringsplan zijn investeringen voor vervanging van wegen opgenomen. Daarnaast zijn in de begroting budgetten opgenomen voor het dagelijks onderhoud. Voor het planmatig onderhoud is een voorziening Wegen ingericht.

Beleidskader

Civiele constructies zijn tunnels, viaducten, bruggen, duikers, (aanleg)steigers, beschoeiing, kades, grondkeringen en geluidschermen. Het doel is om veilige verkeersroutes in stand te houden, een vrije doorgang voor de scheepvaart te garanderen en de waterhuishouding op peil te houden. Het beheer- en beleidsplan ‘Civiele kunstwerken’ is vastgesteld door de raad in 2021. Naast een beleidsmatig plan stellen we ook een meerjarig onderhoudsplan op. Daarvoor zijn in 2022 de volgende assets geïnspecteerd:

• Verkeersbruggen
• Beweegbare bruggen
• Fietsbruggen
• Voetgangersbruggen
• Tunnels
• Viaducten
• Geluidschermen

Door gebrek aan capaciteit worden de beschoeiingen en kademuren in het eerste kwartaal van 2023 geïnspecteerd. 
Het meerjarig onderhoudsplan is in het  tweede kwartaal van 2023 beschikbaar gekomen.

Financiën

In het meerjareninvesteringsplan hebben we de benodigde investeringen voor de civiele constructies opgenomen. Daarnaast hebben we in de begroting budgetten opgenomen voor het dagelijks beheer en onderhoud.

Beleidskader

Het doel is een verkeersveilige, sociaal veilige en leefbare omgeving die voldoet aan de landelijke richtlijnen. Per 2019 zijn wij geheel verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van het verlichtingsareaal. Op basis van het in 2020 door de raad vastgestelde beleidsplan en de daaruit voortvloeiende uitvoeringsplannen is een bestek opgesteld. Dit bestek is inmiddels gegund. De eerste deelopdrachten zijn in uitvoering.

Financiën

In het meerjareninvesteringsplan zijn de benodigde investeringen voor de verduurzaming van de huidige installatie opgenomen. Daarnaast zijn in de begroting budgetten opgenomen voor het dagelijks en planmatig onderhoud.

Beleidskader

Op grond van de Wet milieubeheer (Wm) heeft de gemeente een zorgplicht voor de inzameling van stedelijk afvalwater en op grond van de Waterwet een zorgplicht voor hemelwater en grondwater. Hoe de gemeente invulling geeft aan deze zorgplichten staat in het Gemeentelijk rioleringsplan (GRP).
Het huidige GRP beschrijft de beleidsvoornemens op het gebied van water en klimaat en geeft inzicht in de aanleg, tijdige vervanging, verbeteringen, beheer en onderhoud van de riolering. Ook geeft het inzicht in de kosten van al deze onderdelen voor de periode 2022-2026 en de belangrijke rol van integraal en risicogestuurd werken.

Financiën

We hanteren een 100% kostendekkend tarief, waarbij alle kosten voor de rioleringszorg uit de rioolheffing worden gedekt. Bij de lasten maken we onderscheid tussen exploitatiekosten en investeringen. De kosten voor jaarlijkse operationeel beheer en onderhoud vormen de exploitatiekosten. De investeringsactiviteiten zijn onderverdeeld in aanleg, vervanging en verbetering. Om schommelingen in de kosten op te vangen maken we gebruik van een egalisatievoorziening, waardoor het tarief niet steeds aangepast hoeft te worden als sprake is van een piek of dal in de uitgaven.

Beleidskader

Onder groen verstaan we bomen, plantsoenen, gazons en andere velden in de openbare ruimte en de paden in parken. Het doel is handhaving van de voorgeschreven kwaliteit. Beheerbelangen zijn leefbaarheid, ecologie, klimaatadaptie, landschap en cultuurhistorie. Deze belangen spelen ook een belangrijke rol bij wegbermen, groene oevers en watergangen, maar deze vallen qua begrotingssystematiek niet onder groen. Het beleidskader wordt gevormd door de Omgevingsvisie, het Boombeleidsplan, de parkbeheerplannen, de landschapsontwikkelingsplannen en de regionale visie klimaatadaptie.

De aangekondigde herziening van het beleidskader als Groenstructuurplan is in 2023 nog niet opgestart. 
In 2023 is 6.000 m2 aan plantvakken gereconstrueerd, waarmee ca. 20% van de achterstand is weggewerkt. Er zijn ca. 300 bomen vervangen.

Financiën

Op grond van de nota ‘Beheer kapitaalgoederen’ zijn in de voorjaarsnota 2016 middelen beschikbaar gesteld voor vervangingsinvesteringen voor kapitaalgoederen. Ook zijn in de begroting (exploitatie)budgetten opgenomen voor het reguliere (dagelijks-jaarlijks) onderhoud (IBOR). In 2022 is een nieuwe aanbesteding voor groen uitgevoerd en daarom zijn in de begroting 2022 voor de periode 2022-2026 de exploitatiebudgetten aangepast.
Vanuit het investeringsbudget ‘Nota Kapitaalgoederen’ zijn bovengenoemde plantvakken gereconstrueerd en zijn bomen vervangen.
Alle jaarlijkse onderhoudswerkzaamheden zijn binnen de beschikbare budgetten uitgevoerd.

Beleidskader

De speelplekken worden ingericht volgens de kadernota ‘Buiten spelen natuurlijk!’. Het actueel maken van dit plan is gestart in 2023 en wordt in 2024 afgerond. In deze verbeterde versie is aandacht voor de spreiding van de herinrichting van speelplekken en de vergroening van speelplekken.  De speeltoestellen moeten veilig te gebruiken zijn en de speelplaatsen worden duurzaam en klimaatadaptief ingericht. Het onderhoud van het groen op en rond de speelplaatsen vindt plaats volgens de nota ‘Beheer kapitaalgoederen’. Het onderhoud van de speeltoestellen vindt plaats volgens de richtlijnen ‘Warenwetbesluit attractie- en speeltoestellen’. Jaarlijks loopt de aannemer de speeltoestellen na en vindt inspectie door een onafhankelijke partij plaats. Op hun aanwijzingen worden reparaties uitgevoerd.

Financiën

In het geactualiseerde meerjareninvesteringsplan zijn investeringen opgenomen voor het renoveren van speelplaatsen. Daarnaast zijn in de begroting budgetten opgenomen voor het dagelijks beheer en onderhoud. Ook is een bedrag beschikbaar voor reconstructie en herinrichting.

Beleidskader

Buitensportaccommodaties zijn kapitaalgoederen die onder het programma ‘Sport’ vallen. Zoals vastgesteld in de sport- en beweegnota, faciliteren wij een verantwoord basisniveau van een gevarieerd sport- en beweegaanbod door betaalbare en toegankelijke sportaccommodaties. We stimuleren dat de verantwoordelijkheid voor het beheer en onderhoud verder wordt overgedragen aan de gebruikers.

Financiën 

In de begroting hebben we budgetten opgenomen voor beheer en onderhoud van de buitensportaccommodaties en voor vervangingsbijdragen aan derden. We besteden deze budgetten in overeenstemming met de Kadernota sport. 

Beheer en onderhoud gemeentelijk vastgoed
Beheerplannen vastgoed 

Het niveau waarop het vastgoed in stand wordt gehouden is vastgesteld aan de hand van een objectief meetinstrument voor het inspecteren en onderhouden van vastgoed. Dit instrument is gebaseerd op de ‘Conditiemetingsmethodiek’ volgens NEN 2767. Het gemiddelde onderhoud is vastgesteld op conditieniveau 3. Dit onderhoudsniveau is sober en draagt bij aan een doelmatig en duurzaam beheer van het gemeentelijk vastgoed. Voor de representatieve publiekelijke objecten, zoals de gemeentekantoren en de aula’s op begraafplaatsen, hanteren we een gemiddeld conditieniveau 2: goed/representatief.  

De meerjarenonderhoudsplannen voor de gemeentelijke vastgoedportefeuille zijn in 2020 herijkt. In 2023 is een jaarplan gemaakt om uitvoering te geven aan het planmatig onderhoud. Om maximaal uitvoering te geven aan het efficiënt en planmatig uitvoeren van het onderhoud aan het gemeentelijk vastgoed, wordt bij aanbestedingen gekozen voor grotere meerjarige clustercontracten, waarbij we de markt uitnodigen om met ons mee te denken.

Verduurzaming gemeentelijk vastgoed

Aan de hand van de ‘Vastgoednota Stichtse Vecht’ is de verduurzaming van het gemeentelijk vastgoed in 2023 verder aangepakt. Leidend hierin is het ‘Uitvoeringsplan verduurzaming gemeentelijk vastgoed’. De 21 vastgoedobjecten (onze kernvoorraad) die benoemd zijn in dit plan hebben de focus. 
De verduurzaming aan de hand van de mogelijke quick wins van de objecten is volgens plan uitgevoerd, al dan niet na inspectie van de ODRU. 
Voorbeelden hiervan zijn:
•    De vervanging van de PL- en TL-verlichting door LED in o.a. bibliotheek Kockengen, fietsenstalling GAK en ’t Kikkerfort.
•    Het realiseren van isolatie van leidingwerk, appendages en ventilatiekanalen in o.a. ’t Kikkerfort, GAK en Sporthal Kockengen.
•    Het installeren en analyseren van een Energie Monitoring Systeem bij de grootste energieverbruikers. 

Bij een deel van de voorraad, o.a. Goudestein zolder, sporthal Kockengen en het GAK zijn de voorbereidingen voor de overgang naar LED-verlichting in 2023 gestart. Dit geldt ook voor het plaatsen van PV-panelen op het dak van Kansis in Breukelen.
Uiteraard zijn en worden grootschalige verbeteringen/aanpassingen zo dicht mogelijk gepland bij de natuurlijke onderhoudsmomenten. Daar waar verduurzaming onderdeel uitmaakt van een groter geheel (o.a. renovatie of verbouwing) is het opzetten van een totaalproject vanzelfsprekend. Dit geldt voor ca. een kwart van de kernvoorraad.

 Afstoten gemeentelijk vastgoed

We streven naar een compacte en strategisch waardevolle vastgoedportefeuille, die bijdraagt aan onze maatschappelijke beleidsdoelstellingen. Om richting te geven aan deze ambitie is in november 2020 de ‘Vastgoednota 2020’ vastgesteld. Als onderdeel hiervan is ook een portefeuilleplan opgesteld, waarbij het vastgoedperspectief per object is vastgesteld. 

De kaders voor uitoefening van de financieringsfunctie zijn vastgelegd in de ‘Wet financiering decentrale overheden (Wet fido)’ en vertaald in het ‘Treasurystatuut Gemeente Stichtse Vecht 2020’. De paragraaf Financiering in de jaarrekening geeft inzicht in hoe de gemeente met haar financiële middelen is omgegaan.

Op het gebied van financieren en beleggen stelt de Wet fido de volgende beleidsrichtlijnen:

1.    Het aangaan of verstrekken van geldleningen en het verlenen van garanties is alleen toegestaan op grond van de publieke taak.
2.    Een tijdelijk teveel aan financiële middelen wordt verstandig uitgezet en is primair niet gericht op het verkrijgen van extra inkomsten.
Het financieringsbeleid is in 2023 binnen de Wet fido uitgevoerd.

In 2023 zijn er geen langlopende geldleningen aangetrokken en is er één langlopende geldlening afgelost. Per 31 december 2023 is de leningportefeuille opgebouwd uit 16 langlopende geldleningen. De totale restschuld bedraagt € 109,7 miljoen.

Sinds eind 2013 is de ‘ministeriële regeling schatkistbankieren decentrale overheden’ van kracht. De hoofdlijnen van het schatkistbankieren zijn vastgelegd in de Wet fido. De regeling verplicht decentrale overheden om hun overtollige financiële middelen in de schatkist van het Rijk te beleggen, waardoor publiek geld de schatkist niet eerder verlaat dan noodzakelijk is. In het verlengde hiervan is het ook toegestaan om overtollige financiële middelen te beleggen bij andere decentrale overheden, waarmee geen toezichthoudende relatie wordt onderhouden.
Van het verplicht beleggen van overtollige middelen in de Rijksschatkist is een drempelbedrag vrijgesteld. Voor onze gemeente is het drempelbedrag berekend op € 3,8 miljoen.

De Wet fido beperkt de risico’s bij het lenen en beleggen van financiële middelen. De wet bepaalt onder andere dat gemeenten uitsluitend voor de uitoefening van de publieke taak leningen kunnen aangaan, middelen kunnen uitzetten en garanties kunnen verlenen. De risico’s op kort- en langlopende geldleningen worden beperkt door de introductie van de kasgeldlimiet en de renterisiconorm.

Gemeente Stichtse Vecht maakt bij de uitvoering van haar taken gebruik van samenwerkingsverbanden met andere partijen. Wanneer de gemeente een bestuurlijk én een financieel belang in een partij heeft, is sprake van een verbonden partij. Deze paragraaf gaat in op de samenwerking in verbonden partijen. 

Kader verbonden partijen 
Bij samenwerking in een verbonden partij neemt gemeente Stichtse Vecht afstand van één of meerdere taken. Bestuurlijk belang betekent dat de gemeente een zetel in het bestuur van een verbonden partij heeft en dus stemrecht. Een financieel belang betekent dat de gemeente middelen ter beschikking heeft gesteld die ze kwijt is bij faillissement van de verbonden partij of dat financiële problemen bij de verbonden partij verhaald kunnen worden op de gemeente. Voorbeelden van een financieel belang zijn het aandelenbelang van de gemeente in een vennootschap of een financiële bijdrage aan een gemeenschappelijke regeling.

Het kader voor verbonden partijen is opgenomen in de nota ‘Verbonden partijen’. Aan de basis voor samenwerken in de vorm van verbonden partijen staat de vraag hoeveel invloed de gemeente (nog) wil uitoefenen. De uitgangspunten in de nota kennen 3 verschillende fasen:

1. Oprichtings- of intentionele fase: in deze fase komen vragen aan de orde als 'wanneer wordt een verbonden partij opgericht? En in welke vorm?’
2. Uitvoerende fase: in deze fase toetst de gemeente periodiek of de beleidsuitgangspunten nog van toepassing zijn.
3. Evaluatiefase: in deze fase wordt ingegaan op de vraag of de verbonden partij nog wel het doel dient waarvoor zij is ingesteld en/of dat er een aanpassing in de samenwerking moet worden aangebracht. Sommige gemeenten evalueren elke collegeperiode alle verbonden partijen. Voor Stichtse Vecht lijkt er, gelet op de verbonden partijen waarin wordt deelgenomen (deels wettelijk verplichte of provinciebrede partijen), minder noodzaak voor een vierjaarlijkse afweging. Indien uit ervaring blijkt dat deelname aan een verbonden partij opnieuw moet worden overwogen, dan geniet actie op dat moment de voorkeur.

Verbonden partijen kunnen in twee categorieën verdeeld worden: in publiekrechtelijke en in privaatrechtelijke vorm. De publiekrechtelijke vorm is een samenwerkingsverband dat gebaseerd is op de Wet gemeenschappelijke regelingen. Deze vorm heeft een eigen algemeen bestuur. De deelnemende gemeenten benoemen de leden van dat bestuur. Het algemeen bestuur benoemt het dagelijks bestuur. Verder behandelt de gemeenteraad de kadernota’s, begrotingen en jaarrekeningen van de gemeenschappelijke regelingen.

Naast samenwerking binnen verschillende gemeenschappelijke regelingen kent gemeente Stichtse Vecht ook privaatrechtelijke verbonden partijen, zoals vennootschappen en stichtingen. Ook zij worden in deze paragraaf benoemd.  

De verbonden partijen waarmee de gemeente samenwerkt bij het bereiken van haar doelstellingen zijn opgenomen in de verschillende programma's. In deze paragraaf komen het algemeen belang en de voorgeschreven (financiële) gegevens op grond van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) per verbonden partij aan de orde. Daarbij nemen we per samenwerkingsvorm eerst een beschrijving van het doel op en, voor zover van toepassing, relevante ontwikkelingen uit 2023. Daarna volgt een overzicht met (financiële) gegevens. Indien sprake is van materiële risico’s die niet of onvoldoende door een verbonden partij zelf met maatregelen zijn ondervangen, zijn deze meegenomen in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing.  

In het overzicht met gegevens zijn de financiële cijfers waar mogelijk uit de Jaarrekening 2023 van de betreffende partij overgenomen. Wanneer deze gegevens op het moment van opstellen van deze paragraaf nog niet beschikbaar waren, zijn de laatst bekende financiële cijfers opgenomen. De in het overzicht aangegeven verwijzingen betreffen:

1.    Definitieve jaarcijfers 2023
2.    Voorlopige jaarcijfers 2023
3.    Laatst beschikbaar gestelde cijfers over 2023 (bijv. uit een managementrapportage of begrotingswijziging)
4.    Definitieve jaarcijfers 2022
5.    Begroting 2023 of nnb (nog niet bekend).

Binnen de VRU werken de 26 Utrechtse gemeenten samen op het gebied van brandweerzorg, (gemeentelijke) crisisbeheersing en geneeskundige hulpverlening voor een veiligere regio Utrecht. Nadere toelichting over deze grote projecten is te vinden in programma 2 ‘Veiligheid’. 

Aan het einde van 2023 loopt het oude beleidsplan van de Veiligheidsregio Utrecht af. Vanaf 2024 treedt de nieuwe bestuursagenda ‘Veiligheidsregio Utrecht 2024 – 2027’  in werking.

De deelnemers van het Plassenschap werken samen aan beheer en ontwikkeling van toegankelijke recreatiegebieden voor inwoners- en bezoekers van de regio. Per 1 januari 2023 is gestart met de omgevormde ‘Gemeenschappelijke Regeling tot vereenvoudigde bedrijfsvoeringsorganisatie’ (GR-BVO) en gemeente Wijdemeren als nieuwe uitvoeringsorganisatie. Het jaar 2023 is een overgangsjaar, waarin de samenwerking tussen partijen vorm kreeg door de opzet van ‘Meerjaren Onderhouds en Beheerplannen’ en de ‘Meerjaren Investeringsplannen en Perspectieven’. De komende jaren zal dat resulteren in het wegwerken van achterstallig onderhoud van de eigendommen van het Plassenschap.

 De deelnemers van het recreatieschap werken samen aan beheer en ontwikkeling van toegankelijke recreatiegebieden voor inwoners- en bezoekers van de regio. Op 1 januari 2023 is gestart met een nieuwe samenwerking tussen het recreatieschap en uitvoeringsorganisatie Staatsbosbeheer (SBB). Het jaar 2023 is een overgangsjaar, waarin samenwerking vorm krijgt door het opstellen van ‘Meerjaren Beheer en Onderhoudsplannen’ en ‘Meerjaren Investeringsplannen’ en financiële perspectieven. Onderstaande cijfers gaan over de concept jaarrekening met voorlopige cijfers. Het resultaat vooralsnog negatief, door een voorlopig genomen voorziening van de garantietoeslagen van door SBB overgenomen medewerkers van de eerdere uitvoeringsorganisatie ‘Recreatie Midden Nederland’. Mogelijk zorgt een vermindering van deze voorziening  alsnog voor een beter resultaat dan nu opgenomen in de concept jaarrekening 2023.

De Omgevingsdienst Regio Utrecht voert voor 15 gemeenten adviserende en uitvoerende taken uit voor omgeving, milieu en duurzaamheid. Een van de belangrijkste ontwikkelingen is de voorbereiding op de in 2024 geplande start van de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging bouwen. Daarnaast is het overgaan van taken voor sloopmeldingen, asbest en bodem naar de ODRU een belangrijke ontwikkeling. Ook gaat ODRU verder met het traject voor kostenbesparing, door onder andere de vaste bezetting te verhogen en inhuur te verminderen.

Het doel van GGDrU is het bevorderen van de volksgezondheid en het voorkomen van ziekten door het verrichten van preventieve interventies. In 2023 gaat GGDrU verder met het implementeren van het Digitaal Dossier Jeugdgezondheidszorg en met het uitvoeren van het ombuigingsplan om de basis op orde te krijgen.

Het RHCVV heeft een tweeledig doel: (1) archiefwettelijke taken, die ze uitvoert voor de aangesloten gemeenten en (2) erfgoedbeheer van particuliere archieven en enkele historische collecties. Het RHCVV heeft in 2023 de inhoudelijke beleidskeuzes uit de businesscase 2018 en de beleidsvisie 2020-2024 gecontinueerd. Het RHCVV heeft daarbij de volgende focus: 
•    archiefwettelijke taken die ze uitvoert voor aangesloten gemeenten;
•    erfgoedbeheer van particuliere archieven en enkele historische collecties;
•    de kanteling naar het archiveren en beheren van digitale informatie;
•    nieuwe (archief)wetgeving implementeren;
•    verkorting van de overbrengingstermijn realiseren.

Naar aanleiding van het uittreden van gemeente Weesp uit de gemeenschappelijke regeling, is een bestuurlijke toekomstverkenning uitgevoerd. De toekomstverkenning heeft voor de langere termijn duidelijk gemaakt welke middelen nodig zijn voor een vitaal RHCVV, dat voldoende is uitgerust voor de wettelijke taakuitvoering voor de drie deelnemende gemeenten en hun inwoners. Deze uitkomsten zijn verwerkt in de meerjarenbegroting RHCVV en de betrokken gemeenten hebben zich hier positief over uitgesproken. 

De AVU is sinds 1984 de regie- en kennisorganisatie voor duurzame en kosteneffectieve verwerking van afvalstromen die door de Utrechtse gemeenten bij huishoudens zijn ingezameld. 
•    Daar waar inzameling en transport van afvalstoffen door de AVU aan derden is uitbesteed, zullen contracten tijdig worden aanbesteed. Indien deze activiteiten met dienstverleningsovereenkomsten worden verzorgd, zal de AVU ook deze overeenkomsten tijdig en in overleg met de partners verlengen. 
•    De AVU draagt zorg voor de tijdige aanbesteding van de verwerkingscontracten van de aan de AVU in beheer overgedragen afvalstromen. 

Belastingsamenwerking gemeenten en hoogheemraadschap Utrecht (BghU) is een samenwerkingsverband tussen de gemeenten Bunnik, De Bilt, Houten, Lopik, Nieuwegein, Stichtse Vecht, Utrecht, Utrechtse Heuvelrug en Zeist en het Hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden. De BghU heft en int belastingen namens haar deelnemers en stelt de hoogte van de WOZ-waarden vast voor alle onroerende zaken in deze gemeenten. Het BghU-bestuur heeft op 4 oktober 2023 de projectopdracht en het plan van aanpak BghU-dienstverlening besproken en vastgesteld. Het plan is om de achterstanden (bijvoorbeeld in het opleggen van belastingaanslagen) weg te werken, met een geplande doorlooptijd van 2 jaar, vanaf juli 2023.

De NV Bank Nederlandse Gemeenten is de bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang. De bank verstrekt krediet tegen lage tarieven, waarmee de bank duurzaam bijdraagt aan het laag houden van de kosten van maatschappelijke voorzieningen voor de burger en duurzaam bijdraagt aan de publieke taak. Gemeente Stichtse Vecht bezit 29.523 aandelen in BNG.

Het winnen, produceren, distribueren en leveren van drinkwater is de primaire taak van Vitens. Klanten kunnen vertrouwen op de leveringszekerheid van drinkwater, een optimale kwaliteit en een zo laag mogelijke prijs (Vitens heeft de laagste drinkwaterprijs van Nederland). Vitens staat de komende jaren voor een grote investeringsopgave. De investeringen zijn hoofzakelijk gericht op leveringszekerheid van voldoende en schoon drinkwater, nu en in de toekomst. Gemeente Stichtse Vecht is aandeelhouder en bezit 58.097 aandelen Vitens (1% van het totaal). 

De doelstelling van Stichting MEC is het organiseren van natuur- en milieu-educatieactiviteiten in gemeente Stichtse Vecht, met als belangrijkste doelgroep het basisonderwijs. Activiteiten en samenwerkingen die vanuit MEC Maarssen plaatsvinden worden gedeeld via nieuwsbrieven en op de website van de ODRU. De ODRU stelt onder andere leskisten samen, waarmee basisscholen natuur- en milieu-educatie kunnen geven. Daarnaast is er een struintuin, een plantenasiel en worden er workshops, tentoonstellingen en excursies georganiseerd.

De SUWU is een gemeenschappelijke regeling van zes gemeenten in de regio Utrecht West met als doel het beslissen over ingediende aanvragen voor een woonurgentie in het kader van de huisvestingsverordening.  In voorgaande jaren publiceerden wij in cyclusdocumenten de totale hoeveelheid aanvragen bij de gemeenschappelijke regeling. Vanaf 2023 worden alleen de aantallen voor aanvragen die betrekking hebben op gemeente Stichtse Vecht gepubliceerd. Sinds 2021 valt er te constateren dat het aantal aanvragen structureel afneemt door het voeren van adviesgesprekken. Het vierde huis adviseert hiermee proactief of de kans op urgentie aannemelijk is. Op deze manier wordt de instroom beperkt en het aantal onterechte aanvragen beperkt. 

In de verplichte paragraaf Grondbeleid komt elk jaar aan bod hoe onze gemeente het grondbeleid inzet om de bestuurlijke doelen te bereiken. Het beleid van de gemeente is vastgelegd in de nota ‘Grondbeleid’ en de nota ‘Kostenverhaal’. 

In de nota ‘Grondbeleid’ staan de beleidsuitgangspunten van het grondbeleid. Het uitgangspunt hierbij is om niet te kiezen voor één bepaalde vorm van grondbeleid, maar dit per locatie of project te kiezen. Per project maken we de afweging of de wij de grond zelf in ontwikkeling nemen of dat we de afwikkeling gedeeltelijk of geheel overlaten aan een marktpartij. Hiervoor is een afwegingskader geschreven, waarin we beoordelen of het initiatief wenselijk is, of het financieel haalbaar is, of de financiële risico’s ten opzichte van de financiële middelen acceptabel zijn en of voldoende kennis en capaciteit binnen de onze gemeente beschikbaar is.

Wij kiezen voor het te voeren van grondbeleid voor maatwerk en marktwerking. In de praktijk betekent dit dat wij overwegend een faciliterend grondbeleid voeren.

Met de nota ‘Kostenverhaal’ borgen we de wettelijke plicht om als gemeente de gemaakte kosten te verhalen, voor ruimtelijke ontwikkelingen die vanuit de markt worden geïnitieerd. De gemeente treedt hierbij faciliterend op.

De gemeente streeft naar het afsluiten van anterieure overeenkomsten voor het kostenverhaal.  Alleen wanneer de privaatrechtelijke route niet leidt tot (voldoende) resultaat, zal de gemeente de kosten via een kostenverhaalbeschikking verhalen. Meestal biedt het voor zowel de gemeente als de particuliere grondeigenaar voordelen om het kostenverhaal privaatrechtelijk te regelen.

De overeenkomsten worden in twee stadia afgesloten, we onderscheiden: de anterieure overeenkomst fase 1 en fase 2. Fase 1 dekt de kosten die gemaakt worden tot aan de definitieve besluitvorming en fase 2 dekt de kosten na de besluitvorming (realisatiefase).

In de nota ‘Kostenverhaal’ zijn kostencategorieën omschreven. Bij aanvang van een project worden de kosten geraamd en wordt elk initiatief in een categorie ingedeeld. In welke categorie een initiatief wordt ingedeeld is afhankelijk van de complexiteit. Bij zeer grote of complexe initiatieven kan gekozen worden voor maatwerk. De kosten voor elke categorie zijn gebaseerd op ervaringscijfers. Die worden mede gebaseerd op een vaste formule of plankostenscan, die door het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) is ontwikkeld. 

In 2023 zijn anterieure overeenkomsten gesloten voor de volgende projecten: 
•    Schepersweg Breukelen fase 1 
•    Zandweg 41 Maarssen fase 1 en 2
•    Kortelaan 20 Maarssen fase 1 en 2
•    Bosdijk 9 Kockengen fase 1 en 2
•    Spengen 27 Kockengen fase 1 en 2
•    Scheendijk 2 en 3 Breukelen fase 1 en 2 
•    Zwanenkamp 297-303 Maarssen fase 1 en 2
•    Breukelenwaard fase 3 bedrijfskavel 1 fase 1 en 2 
•    Uitbreiding Nieuwer ter Aa fase 1 
•    Mijndensedijk 47, 49 en 51 Nieuwersluis fase 1 

In totaal is een bedrag van € 227.929 ontvangen aan plankosten.

Een eventueel batig saldo van de grondexploitatie voegen we pas bij afsluiting toe aan de Algemene reserve grondexploitatie. Bij voorzienbare tekorten treffen we een voorziening. In principe wordt de gehele winst van een grondexploitatie genomen bij afsluiting van de grondexploitatie, tenzij het mogelijk is om op verantwoorde wijze al vooruitlopend op de afsluiting een deel winst te nemen. Voorwaarde is dat daadwerkelijk sprake is van gerealiseerde winsten in de grondexploitatie en dat we die uit oogpunt van verantwoorde bedrijfsvoering (rekening houdend met nog te realiseren kosten en opbrengsten) ook opnemen. Daarbij volgen we de standpunten zoals opgenomen in de Notitie BBV grondexploitatie 2023 over tussentijdse winstneming.

Als college hebben wij de bevoegdheid om een werkbudget uit de Algemene reserve grondexploitatie te gebruiken voor de eerste plan- en onderzoekskosten bij ruimtelijke ontwikkelingen. Na het operationeel verklaren van het betreffende project met de vaststelling van de grondexploitatie brengen we de kosten ten laste van de grondexploitatie en vloeien de eerder anticiperend uitgegeven gelden vanuit de grondexploitatie terug naar de reserve grondexploitatie. De omvang van de Algemene reserve grondexploitatie is vastgesteld op minimaal € 200.000 en maximaal € 600.000. Indien het saldo van de reserve grondexploitatie hoger is, romen we de waarde af naar de Algemene reserve, en als het saldo lager is, vullen we het aan vanuit de Algemene reserve.

In de onderstaande tabel is het verloop van de Algemene reserve grondexploitaties 2023 opgenomen. Hieruit blijkt dat in 2023 het risicodeel van deze reserve met ruim € 240.000 is ingezet om risico's in lopende grondexploitaties op te vangen. In het voorstel bij  de jaarrekening 2023 zullen wij u voorstellen om deze reserve weer aan te vullen zodat deze ook in de toekomst haar functie kan vervullen voor het afdichten van risico's en het dekken van voorbereidingskosten voor nog niet door de gemeenteraad vastgestelde grondexploitaties. 

Vastgestelde grondexploitaties:

Haarrijnweg 5 te Maarssen 
Aan de Haarrijnweg 5 in Maarssenbroek heeft de gemeente een perceel in eigendom. Op deze locatie zat tot begin 2016 een dierenpension. In overleg met omwonenden willen we op deze locatie een woningbouwproject ontwikkelen voor 17 woningen. Op 2 november 2021 heeft de gemeenteraad het stedenbouwkundig plan en de ontwikkelstrategie vastgesteld. Op 20 december 2022 heeft de raad een wijziging van de ontwikkelstrategie vastgesteld. Ook is een grondexploitatie geopend voor de uitvoering van dit plan. Bij het ontwikkelen van woningen aan de Haarrijnweg 5 gaan we uit van:
•    grondgebonden woningen (toegankelijk vanaf het straatniveau);
•    17 woningen op deze locatie;
•    6 woningen in de sociale huur voor de doelgroep maatschappelijke opvang en beschermd wonen (MOBW);
•    7 (huur)woningen voor middeninkomen; 
•    4 woningen voor de verkoop in het vrije segment;
Samen met de betrokken partijen en omwonenden is een beeldkwaliteitsplan voor de woningen uitgewerkt. Het ontwerpbestemmingsplan is op 6 maart 2024 door de gemeenteraad vastgesteld. De aanbesteding voor het voorbelasten van het perceel is in februari 2024 in gang gezet.

Fetha 3, 14 en 16 te Vreeland 
.Het dorpshuis in Vreeland en de gymzaal aan de 14 en 16 zijn sterk verouderd en niet duurzaam. De gemeente wil deze gebouwen graag onderbrengen in een nieuw multifunctioneel centrum. Ook is er ruimte om 6 woningen aan de woningvoorraad toe te voegen. 3 woningen aan de overzijde van het MFC en 3 seniorenwoningen naast de nieuw te realiseren gymzaal. De gemeenteraad heeft in juni 2022 het conceptontwerp vastgesteld en een extra voorbereidingskrediet beschikbaar gesteld om het conceptontwerp verder uit te werken tot een definitief ontwerp. In juli 2022 is de grondexploitatie voor deze planontwikkeling door de gemeenteraad akkoord bevonden. Het definitieve ontwerp is gereed en wordt aan het college ter besluitvorming voorgelegd. De gemeenteraad zal worden gevraagd om de al opgenomen investering vrij te geven en een additionele investering beschikbaar te stellen.

Harmonieplein Maarssen 
Voor de gebiedsontwikkeling Harmonieplein is een stedenbouwkundig plan vastgesteld. Dit gaat uit van realisatie van een aantrekkelijk dorpsplein voor Maarssen-dorp, met levendige functies. Daaromheen worden drie deelplannen ontwikkeld. Het Zuidblok betreft woningbouw en is eigendom van een ontwikkelaar. Het Kindcentrum zorgt voor de huisvesting van twee scholen, een kinderdagverblijf, een peuterspeelzaal en een BSO. Het Noordblok is in ons eigendom en bestaat uit woningbouw op de verdieping en horeca en maatschappelijke voorzieningen in de plint. In het plan wordt gezocht naar een goede oplossing voor verkeersafwikkeling en voldoende parkeerplaatsen. Binnen de grondexploitatie van de gebiedsontwikkeling Harmonieplein zijn de voorbereidingskosten, de inbrengwaarde van de bibliotheek en de inrichting van de openbare ruimte binnen het plangebied gedekt, met opbrengsten uit de woningen en appartementen in ontwikkeling. De laatste officiële update van de bijbehorende grondexploitatie (GREX) is van 2019. De GREX is daarna jaarlijks intern geïndexeerd, maar de indexatie komt niet overeen niet met de realiteit. De kosten stegen sneller dan berekend, terwijl de opbrengsten niet in hetzelfde tempo meestegen. Ook nam het planproces meer tijd in beslag dan was voorzien. Naast de extra plankosten ontstond er behoefte aan tijdelijke inrichting van het openbare gebied. De hogere kosten en de lagere residuele grondwaarde leiden tot een forse toename van het tekort in de grondexploitatie. De noodzaak ontstond om kritisch te kijken naar de aanpak van dit gebied.

Door de ondergrondse parkeergarage onder het Noordblok te schrappen uit de gebiedsontwikkeling, kon de GREX worden teruggebracht naar een acceptabel saldo. De vervallen parkeerplaatsen kunnen worden opgevangen door de restcapaciteit uit de nabije omgeving. Hiervoor is eerst uitgebreid parkeeronderzoek gedaan naar de restcapaciteit. Door deze aanpassing in het plangebied kan de oorspronkelijke stedenbouwkundige opzet in stand blijven. Inmiddels heeft de raad in januari 2024 het aangepaste plan met bijbehorende GREX vastgesteld.

Voor de gebiedsontwikkeling worden drie afzonderlijke bestemmingsplannen gemaakt. Twee van de drie plannen, Kindcentrum en Zuidblok, zijn in 2020 in procedure gebracht. Deze twee bestemmingsplannen zijn samen met met de klankbordgroep opgesteld. Het bestemmingsplan Kindcentrum is in 2021 vastgesteld en onherroepelijk geworden. Het Kindcentrum is rond de zomer opgeleverd en feestelijk geopend. Het bestemmingsplan Zuidblok was al een tijd on hold gezet, omdat het geen haalbaar business case had. De betrokken partijen spanden zich in om het Zuidblok alsnog haalbaar te maken. Inmiddels is het bestemmingsplan Zuidblok in januari 2024 vastgesteld door de raad. De beroepstermijn van het bestemmingsplan Zuidblok eindigt eind maart 2024. Na een onherroepelijk bestemmingsplan en omgevingsvergunning zal de aannemer slopen en bouwen. De planning is om voor de zomer te slopen en na de zomer te starten met bouwen.

Ondertussen wordt het Noordblok en het openbaar gebied uitgewerkt. Het ontwerp van het openbaar gebied wordt voorbereid in participatie met de omgeving en de werkgroep Harmonieplein.

Veenkluit te Tienhoven 
Dit project gaat over het herhuisvesten van het dorpshuis De Veenkluit en de gymzaal gaan naar het naastgelegen leegstaande onderwijsgebouw en we herinrichten het openbaar gebied eromheen. De vrijgekomen locatie van het dorpshuis wordt herontwikkeld tot 7 woningen. Dit geeft inkomsten vanuit grondverkoop aan de grondexploitatie en moet voor de gehele herontwikkeling leiden tot een budgetneutraal resultaat.
Het huidige dorpshuis en de gymzaal zijn in eigendom van de Stichting Dorpshuis Tienhoven/Oud-Maarsseveen e.o. en moeten verworven worden. De stichting investeert dit bedrag weer in de nieuwbouw van voorheen OBS ’t Palet naar een nieuw dorpshuis. De overige kosten bestaan voornamelijk uit bouwkosten en plankosten. De opbrengsten bestaan vooral uit grondverkoop aan een ontwikkelaar en bijdragen vanuit het onderwijs en het dorpshuis zelf. De aanbesteding voor de bouw heeft plaatsgevonden en de bouwwerkzaamheden zijn sinds september 2023 opgestart. Naar verwachting kan het nieuwe MFC  en het openbaar gebied eind oktober 2024 worden opgeleverd. Daarna zullen de 7 woningen nog worden gerealiseerd door de bouwer.

Afvalscheidingsstation te Breukelen 
In 2023 is het Programma van Eisen voor de milieustraat, de gemeentewerf, Kansis Groen en het Circulair Ambachtscentrum uitgewerkt tot een voorlopig ontwerp. Het ontwerpbestemmingsplan is ter inzage gelegd en de voorbereidingen om bedrijventerrein Breukelerwaard opnieuw in te richten zijn uitgewerkt tot een bestek. De aanbesteding loopt op dit moment. Inmiddels is bekend dat er geen zienswijzen op het bestemmingsplan zijn ontvangen en kan deze in april 2024 worden vastgesteld door de raad. Het voorlopig ontwerp is in het eerste kwartaal van 2024 in de markt gezet en we verwachten in april 2024 te kunnen gunnen. Eind van het tweede kwartaal van 2024 starten de voorbelasting werkzaamheden, waarna de bouw in het laatste kwartaal van 2024 kan starten. Afronding van het gehele project verwachten we eind tweede kwartaal 2025.

Zuilense Vecht te Maarssen 
In opdracht van de gemeenten Utrecht en Stichtse Vecht is een gebiedsvisie opgesteld voor Sportief Park Zuilense Vecht. Op 6 maart 2018 heeft uw raad deze Gebiedsvisie Zuilense Vecht vastgesteld. Door een open en groene verbinding te maken in samenhang met de omliggende buurten, creëren we een nieuwe groenstructuur. Dit draagt bij aan de groeiende behoefte aan sporten, bewegen en recreëren en aan de ontmoetingsfunctie (ook buiten verenigingsverband om). De verouderde sportparken die nu monofunctioneel  worden gebruikt, richten we compacter, toekomstbestendig en multifunctioneel in. Om de bestaande wijken te verbinden en om de plannen financieel mogelijk te maken voegen we woningen toe, buiten de rode contour vanwege de behoefte hieraan. Woningbouw is geen doel op zich, maar een afgeleide van de wens om het sportpark te moderniseren.

Een extern stedenbouwkundig bureau heeft voor beide gemeenten de Gebiedsvisie uitgewerkt tot een maatvast Gebiedsplan. De hoofdlijnen en leidende principes van het Gebiedsplan zijn uitgewerkt in een Stedenbouwkundig Plan van Eisen (SPvE) en een Inrichtingsplan van Eisen (IPvE). Het SPvE en IPvE zijn door uw raad inmiddels vastgesteld. Uw raad heeft op 19 december het bestemmingsplan voor Zuilense Vecht vastgesteld en de GREX daarvoor geopend.

In 2023 zijn onder andere de aanbesteding voor de realisatie van het sportieve park voorbereid, de aanbesteding voor de concessiehouder voor het warmtesysteem afgerond en de tender voor de woningbouwlocatie voorbereid. Daarnaast heeft de aanbesteding voor het kleed- en clubgebouw voor VVM/DWSM plaatsgevonden. De bouw is gegund aan de combinatie ‘Van Leeuwen Aannemersbedrijf’ en ‘Van Hoogevest Architecten’. Eind 2023 is de aanvraag voor de bouwvergunning ingediend.

In 2023 heeft ons college ingestemd met het Stedenbouwkundig Plan en het Voorlopig Ontwerp Inrichtingsplan voor het Sportieve park.
Er heeft marktconsultatie plaatsgevonden ter voorbereiding op het uitzetten van de aanbesteding voor een concessiehouder voor het warmtesysteem. Uit die marktconsultatie bleek dat er grote twijfels zijn over de haalbaarheid van een collectief warmtesysteem. Ter voorbereiding op een voorstel om het warmteplan in te trekken, is onderzoek gedaan naar alternatieven.

Planetenbaan – Het Kwadrant 
Op 3 juni 2020 heeft uw raad het stedenbouwkundig kader en randvoorwaarden Planetenbaan en Het Kwadrant vastgesteld. De ontwikkelkaders zijn op 30 mei 2023 door de raad vastgesteld en het gebiedsfonds op 7 november 2023. Het bestemmingsplan is voor 1 december 2023 op basis van de Wet op de ruimtelijke ordening nog ter inzage gelegd.
De gemeente heeft zelf geen grondeigendom in het plangebied met uitzondering van de openbare ruimte tussen de deelgebieden. Met twee initiatiefnemers zijn de anterieure overeenkomsten nog in 2023 aangegaan om de kosten voor de inrichting van de openbare ruimte te dekken. In Q1 2024 worden anterieure overeenkomsten aangegaan met de overige twee initiatiefnemers. In Q2 of Q3 2024 bieden we het bestemmingsplan en PlanMER aan voor vaststelling door uw raad.
 

Overige ontwikkellocaties:
Hieronder volgt een opsomming van de overige ontwikkellocaties. Voor deze locaties is nog geen bestemmingsplan vastgesteld voor de gewijzigde bestemming.

Kuyperstraat te Maarssen 
Deze ontwikkellocatie ligt aan de Kuyperstraat in Maarssen. In dit plangebied stond de Kardinaal Alfrinkschool. Doordat de functie schoollocatie is komen te vervallen, zijn er plannen om deze locatie te ontwikkelen tot woningbouwlocatie, met als uitgangspunt sociale huur. Voor de Kuyperstraat wordt op basis van een eerder door uw raad genomen realisatiebesluit met Portaal verder gewerkt aan de planontwikkeling. De afspraken met Portaal zijn vastgelegd in een anterieure overeenkomst. Hierbij is ook het proces van het zogenaamde Didam-arrest doorlopen. Deze is in het laatste kwartaal 2023 gesloten. De ontwikkeling is planologisch vastgelegd in een bestemmingsplan, waarvan de procedure wordt doorlopen. Dit komt naar verwachting in mei 2024 in de gemeenteraad en wordt gecombineerd met het verzoek tot het openen van de grondexploitatie. Voor het bredere plangebied ‘Staatsliedenbuurt’ is met inzet van externe expertise en met subsidie van de provincie Utrecht gewerkt aan het concreter maken van de door uw raad vastgestelde gebiedsvisie. In april dit jaar willen wij de stedenbouwkundige kaders voor Staatsliedenbuurt aan uw raad toelichten. 

Zogwetering te Maarssen 
Eind januari 2019 heeft uw raad een voorkeursrecht op grond van de Wet voorkeursrecht gemeente (Wvg) opgelegd, op de percelen van de rioolwaterzuivering en een perceel van een particulier aan de Machinekade in Maarssen. Het voorkeursrecht op het perceel van de Machinekade is komen te vervallen. Het bleek niet haalbaar en wenselijk was om dit deel te bebouwen. In 2019 zijn we een participatietraject met bewoners gestart om te komen tot een Nota van Uitgangspunten. Wij hebben de concept-structuurvisie vastgesteld en ter inzage gelegd. In Q4 van 2021 is de concept-structuurvisie aangeboden aan uw raad en unaniem vastgesteld. In 2022 is, op basis van de structuurvisie, het stedenbouwkundige Programma van Eisen vastgesteld door het college. De onderhandelingen met de Hoogheemraadschap om de rioolwaterzuivering aan te kopen zijn nog gaande.

’t Kockenest te Kockengen 
De voormalige basisschool ’t Kockenest ligt aan de Koningin Julianaweg en de Prinses Margrietweg in Kockengen. Doordat de schoolfunctie met het vertrek van de basisschool is komen te vervallen, komt deze locatie in aanmerking voor herontwikkeling tot woningbouwlocatie. Eind 2016 is het voormalige schoolgebouw gesloopt. Woningstichting Vecht en Omstreken heeft op deze locatie plannen voor een appartementencomplex in de sociale huursector en heeft omgevingsparticipatie uitgevoerd. Met Vecht en Omstreken is een anterieure overeenkomst fase 1 en 2 gesloten. Hierbij is ook het proces van het zogenaamde Didam-arrest doorlopen. De ontwikkeling is planologisch vastgelegd in een bestemmingsplan, waarvan de procedure naar verwachting in april 2024 in de gemeenteraad wordt doorlopen. Dit wordt gecombineerd met verzoek tot het openen van de grondexploitatie. 

Daalse Hoek te Maarssen
De Daalse Hoek bestaat uit grond en opstallen in eigendom zijn van onze gemeente. De gebouwen op de Daalse Hoek zijn technisch en esthetisch verouderd. In 2019 hebben we grond en opstallen van stichting Reinaerde aangekocht, waarna één van de verouderde schoolgebouwen is gesloopt. Ook KBS De Pionier en de gymzaal zijn onderdeel van het plangebied.
In 2018 is een stedenbouwkundig plan in bestuurlijke procedure gebracht. Er bleek onvoldoende draagvlak voor dit plan, voornamelijk vanwege bezwaren van omwonenden over de geluidsimpact van de nieuw te bouwen school. Begin 2022 is besloten een tweede locatie voor De Pionier op te nemen in het stedenbouwkundige plan van Zuilense Vecht. Dit betekent dat de nieuw te bouwen school op de Daalse Hoek kleiner wordt. Als er voldoende capaciteit is wordt een nieuw stedenbouwkundig plan voor de Daalse Hoek opgezet, waarin ook middenhuur een plaats krijgt. Het project ligt op dit moment stil vanwege personeelstekort.

Haagstede 
In mei 2023 zijn de gronden voor fase A – Haagstede geleverd. Hiermee heeft de gemeente grondopbrengst gerealiseerd. In Q3 en Q4 van 2023 zijn de vergunningen voor de bouw van fase A (139 woningen) verleend. In december 2023 is de beheerovereenkomst met de Provincie Utrecht getekend. De bouw van de 139 woningen kan hiermee beginnen. Eind 2023 is er gestart met bouwrijp maken van het terrein en de verwachting is dat de bouw van de woningen in Q2 2024 start. Naar verwachting worden de eerste woningen begin 2025 opgeleverd. 
In mei 2022 is een allonge gesloten, waarin het project in twee fases is ingedeeld. Fase A (139 woningen) is in volle gang. Fase B (16 woningen) is alleen onder voorwaarden mogelijk en dat is van veel factoren afhankelijk. We kunnen nog niet met zekerheid zeggen of en wanneer Fase B gerealiseerd zal worden.

 Volgens de richtlijnen van de commissie BBV moet de gemeente risicomanagement toepassen. Dit houdt in dat we risico’s moeten definiëren en kwantificeren en vervolgens adequate beheersmaatregelen moeten formuleren. Voor het totaal aan gekwantificeerde risico’s moet voldoende weerstandscapaciteit beschikbaar zijn. 

Om de risico’s van de grondexploitaties in beeld te brengen is er een analyse uitgevoerd op vijf actieve vastgestelde grondexploitaties:  Veenkluit in Tienhoven, Haarrijnweg in Maarssen, Harmonieplein in Maarssen, MFC Vreeland en Zuilensevecht in Maarssen. De risico's en kansen binnen een grondexploitatie zijn geïnventariseerd en vervolgens voorzien van een bandbreedte waarbinnen de risicofactoren zich bevinden. Tot slot is op basis van de ingevulde bandbreedte van de verschillende risicofactoren een Monte Carlo simulatie van de verschillende grondexploitaties
gedraaid. Hierbij wordt de grondexploitatie 10.000 keer doorgerekend met verschillende scenario’s op basis van de ingevoerde bandbreedte van de verschillende risicofactoren.

De conclusie van de externe risicoanalyse is dat voor de grondexploitaties een risicoreservering van € 890.000 nodig is. Het risicodeel van de Algemene reserve grondexploitaties voorziet voor € 200.000 in de benodigde risicoafdekking. Hierbij is rekening gehouden met de benodigde aanvullen aan de Algemene reserve Grondexploitatie in het voorstel van de jaarrekening 2023. Het resterende bedrag van € 690.000 nemen wij als risico mee in de bepaling van het benodigde weerstandsvermogen. 

Een eventueel batig saldo van de grondexploitatie wordt bij afsluiting aan de Algemene reserve Grondexploitatie toegevoegd. Bij voorzienbare tekorten wordt een voorziening getroffen ten laste van de Algemene reserve Grondexploitatie. Hierbij wordt aansluiting gezocht naar de verplichtingen zoals genoemd in het BBV. Volgens het voorzichtigheidsbeginsel moet het nemen van winst worden uitgesteld tot daarover voldoende zekerheid bestaat. Dit betekent echter niet dat pas winst kan worden genomen bij afsluiting van de grondexploitatiecomplex. Het BBV schrijft de winstnemingsmethode ‘Percentage of Completion’ voor. De gemeente volgt hierin het BBV. In 2023 is geen winst of verlies genomen op een lopende grondexploitatie.